Właściwości antyalergiczne czarnuszki
Czarnuszka to wyjątkowa roślina, która w naturalnej medycynie wschodniej znana jest od tysięcy lat. Była stosowana już w starożytnym Egipcie, o czym świadczy jej obecność w grobowcu Tutenchamona. Stąd jej alternatywna nazwa: „złoto faraonów”. Zachód dopiero od niedawna odkrywa walory zdrowotne- głównie właściwości antyalergiczne czarnuszki, które potwierdzają bardzo obiecujące wyniki badań.
Pochodzenie i charakterystyka czarnuszki
Czarnuszka siewna, z łac. Nigella sativa, pierwotnie występuje na terenie Iraku, Pakistanu, Indii i Turcji. Uprawiana jest także w basenie Morza Śródziemnego, a od jakiegoś czasu także w Polsce. Jest to roślina zielna, jednoroczna, należy do rodziny jaskrowatych. Charakteryzuje się ostrym, korzennym smakiem i zapachem. W przemyśle spożywczym używa się całych nasion czarnuszki, a także wytwarzanego z nich oleju. Z ziarenek można również przyrządzać lecznicze odwary i napary.
Kwiat czarnuszki Nigella sativa
Wartości odżywcze
Czarnuszka posiada bardzo bogaty skład odżywczy. Znajdziemy w niej białko zawierające 8 na 9 aminokwasów egzogennych, czyli takich, których człowiek powinien dostarczać wraz z pożywieniem. Roślina obfituje też w alkaloidy, olejki eteryczne (wśród których najcenniejszy zdrowotnie jest tymochinon), nienasycone kwasy tłuszczowe, w tym linolowy, będący antyoksydantem, oleinowy, alfa-linolowy oraz kwas eikozadienowy. Znajdziemy w niej też nasycone kwasy tłuszczowe, fosfolipidy, fitosterole, flawonoidy oraz cały szereg witamin i składników mineralnych. Do najważniejszych należą witamina A, E, B1, B6, a także wapń, magnez, żelazo, sód, potas, fosfor, mangan, selen, miedź oraz cynk.
Korzystne działania nasion czarnuszki
Tak bogaty skład czynni z czarnuszki roślinę o wyjątkowo silnym działaniu prozdrowotnym, a nawet leczniczym. Do jej najważniejszych właściwości zalicza się:
- likwidowanie stanów zapalnych dróg oddechowych,
- działanie przeciwalergiczne, antyhistaminowe
- właściwości przeciwzapalne (niwelowanie objawów choroby reumatoidalnej),
- pomoc w biegunkach,
- niszczenie pasożytów układu pokarmowego,
- korzystne działanie na skórę (trądzik, łuszczyca, grzybica),
- przyspieszanie gojenia ran,
- działanie przeciwbólowe,
- właściwości przeciwgorączkowe,
- poprawa apetytu,
- stymulowanie laktacji.
Jednak najcenniejszym składnikiem czarnuszki jest związek zawarty w jej olejku eterycznym – tymochinon, który wykazuje właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, wzmacniające i chroniące wątrobę, nerki, żołądek i serce, podnoszące odporność organizmu, obniżające poziom cukru we krwi i ciśnienie tętnicze, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwrakowe, przeciwdrgawkowe, przeciwdepresyjne, wzmacniające pamięć i koncentrację oraz płodność u mężczyzn. Prawdopodobnie też, to właśnie tymochinon odpowiada za właściwości przeciwalergiczne czarnuszki.
Właściwości antyalergiczne czarnuszki – badania
Co prawda, kwestia wykorzystania rośliny, zarówno jej nasion, jak i oleju z niej wytwarzanego, nie została jeszcze dogłębnie zbadana, ale istnieje kilka przesłanek mówiących o tym, że czarnuszka może być pomocna w leczeniu oraz zmniejszaniu objawów niektórych alergii.
Przeprowadzono badanie na grupie 15 chorych na astmę, którym podawano wyciąg z nasion Nigella sativa przez okres 3 miesięcy. W wyniku tych działań nastąpiło obniżenie dawek stosowanych leków przeciwastmatycznych oraz poprawa wartości spirometrycznych u tych osób. W innych badaniach użyto oleju z czarnuszki, który w kapsułkach podawano dzieciom zmagającym się z katarem siennym, astmą oraz egzemą atopową. Kurację stosowano przez okres 6-8 tygodni z wykorzystaniem różnych dawek oleju. Wyniki pokazały, że po upływie określonego czasu u pacjentów zmniejszyły się objawy kataru siennego i astmy.
Ponadto także właściwości przeciwzapalne czarnuszki mogą wesprzeć leczenie alergii. Przeprowadzono eksperyment, w którym osoby cierpiące na katar sienny, czyli sezonowy nieżyt nosa, podzielono na grupy. Pierwszej z nich podano standardowy lek przeciwhistaminowy – cetyryzynę, a drugiej wyciąg z czarnuszki. Wyniki pokazały, że objawy kataru w obu grupach zostały zniwelowane w podobnym stopniu, z tym że osoby zażywające Nigella sativa nie zmagały się ze skutkami ubocznymi, jak to miało miejsce w przypadku leków przeciwhistaminowych.
W innych badaniach wykazano również, że olejek eteryczny obecny w nasionach rośliny hamuje kurczliwość mięśni tchawicy i jelit. A tymochinon podawany w warunkach laboratoryjnych zwierzętom, łagodzi stan zapalny w drogach oddechowych.
Niestety, żadne z dotychczas przeprowadzonych badań nie dowiodło skuteczności zewnętrznego stosowania oleju z czarnuszki na skórę np. w przypadku atopowego zapalenia skóry czy egzem. Nie jest jednak wykluczone, że jego spożywanie może wspomóc leczenie tych dolegliwości.
Jak widać, dotychczasowe eksperymenty dają nadzieję na wykorzystanie czarnuszki w leczeniu alergii. Roślina może być szansą na naturalny lek, który wspomoże leczenie dolegliwości, a przy tym nie będzie wywoływał skutków ubocznych. Z pewnością dalsze badania nad właściwościami antyalergicznymi czarnuszki będą kontynuowane, już dziś jednak można stwierdzić, że wyniki przytoczonych eksperymentów są wysoce obiecujące. Z pewnością więc warto sięgnąć po czarnuszkę, a także olej z niej, jeśli cierpimy na alergię, zwłaszcza, że posiada ona także wiele innych, cennych dla zdrowia właściwości. Nie należy jednak samodzielnie rezygnować ze stosowanych leków, a spożywanie rośliny najlepiej skonsultować z lekarzem, który decyduje o leczeniu.
Owoc czarnuszki Nigella sativa
Justyna Chwiałkowska
Literatura:
http://alergia.org.pl/lek/index.php?option=com_content&task=view&id=531&Itemid=81
http://zioladlazdrowia.pl/artykul/nasiona-czarnuszki-siewnej-nadzieja-dla-alergikow/
Źródła obrazków:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nigella_damascena_Kaldari_01.jpg